Herritar gehienek ez dute jabetzen lurrak zapaltzen duten azalera baino askoz gehiago direla. Ura, elikagaiak, botikak edo erregaiak bizitzeko eta ekoizteko funtsezkoak dira, eta haien kontserbazio-egoera ez da ona. Horregatik, NBEk Lurzoruen Nazioarteko Urtea izendatu du 2015. Artikulu horrek adierazten du zertan datzan ospakizun hau, azaldu du baliabide natural horren egoera ez dela ona eta nola konpon daitekeen adierazten du.
2015 Lurzoruen Nazioarteko Urtea
Nazio Batuen Erakundearen (NBE) Batzar Orokorrak 2015 Lurzoruen Nazioarteko Urtea izendatu du. Ofizialki, abenduaren 5ean hasiko da New Yorken, Erroman eta Bangkoken inauguratutako ekitaldiekin. Mundu osoan “Lurzoruak, familia-nekazaritzaren oinarria” eta “Bizitza osasuntsurako lurzoru osasungarriak” dira nazioarteko urte honetan zabaldu beharreko leloak.
Lurzorua funtsezkoa da ekosistementzat eta munduko biztanleriaren elikagai-segurtasunagatikNazio Batuen Erakundeko arduradunek adierazi dutenez, AIS 2015en helburua da lurzorua elikagaien segurtasunerako eta ekosistemen funtzionamendu onerako duen garrantziaren kontzientzia areagotzea, bai eta baliabide natural horren kudeaketa eta babes iraunkorrerako politikak babestea ere.
Lurra babesten dugun azalera baino askoz gehiago da. NBEk gogorarazi du oinarria dela landaredia mantentzeko eta hazteko oinarria, bai eta elikagaiak, botikak edo erregaiak lortzen diren basoak ere. Lurzorua ere funtsezkoa da animalien biodibertsitatearentzat, basatia zein etxekoa. Barruan milioika organismo daude, nahiz eta ez diren ezagutzen edo ikusten ez diren arren, bizi-funtzioak betetzen dituzten, adibidez, landare-hondarren eta elementu toxikoen deskonposizioa, atmosferaren osagaiak xurgatzea, karbonoaren erregulazioa edo ziklo hidrologikoak.
Kalitatezko ur-hornidura, gero eta urriagoa, lurzoruen egoeraren araberakoa da, paisaiaren eta landarediaren ondoan. Egoera txarrean dagoen lurzoru batek ezin du euri-ura atxiki, eta ziklo hidrologikoak gainezka egiten du. Lurzoru bat kutsatzen bada, haren eragina uretan eta gainerako elementuetan nabaritzen da.
Klima-aldaketaren aurkako borrokan, lurzoruen garrantzia garrantzitsua da. Lurzoruen materia organikoa da karbono dioxidoaren (CO2) erreserba handienetakoa, eta berotegi-efektuko gas horren biltegi eta hustubide gisa erabil daiteke.
NBEko adituek ez dute ahaztu ere egiten lurzoruaren balioa, lurraren historiaren eta gure arbasoen kultur ondarearen lekuko gisa.
Lurzoruen egoera ez da ona
2015eko Nazioarteko Urterako lurzoruen hautaketa ez da kasualitatea. Edafologiako adituek, naturaren funtsezko alderdi hori aztertzen duen zientziak, azpimarratzen dute haien kontserbazio-egoera ez dela ona, eta gero eta gehiago hondatzen dela.
Gizakiak zuzenean edo zeharka eragiten dituen mehatxuak askotarikoak dira: degradazio fisikoa eta kimikoa, gazitzea, kutsadura, higadura hidrikoa, eta neurri txikiagoan, eolikoa, zigilatze bidezko galera (asfaltatzea, bereziki), etab.
Espainia Europako lurzoru-dibertsitate handienetakoa duen herrialdeetako bat da, eta ez du zerikusirik egoera horrekin. Juan José Ibáñez Desertifikazioari buruzko Ikerketa Zentroko zientzialari titularrak, CSICeko zentro misto batek eta Valentziako Unibertsitateak ziurtatzen dute Espainiako lurzoruen egoera “larria eta deploragarria” dela. Lurraren aldeko etorkizuneko ikerketa-agenda eskaini nahi duen Lurraren aldeko Munduko Aliantzaren III. Taldeko aditu horren ustez, zigilutik eta poluziotik mehatxu nagusiak dira: “Lehenak ingurumenari eragiten dio batez ere; bigarrena, berriz, osasun publikoaren arazo larria da; izan ere, lurzorua poluitzen denean, urak eta elikadura-kateak egiten dute”.
Juan Sanchezek, Valentziako Unibertsitateko Edafologiako katedradunak (UV), Espainian gehien degradatzen diren kasu zehatz gisa lehorreko nekazaritzarako utzitako lurzoruak eta nekazaritza intentsiboak erabiltzen dituenak aipatzen ditu. Arazoa, Ibáñez arauaren arabera, konponbiderik jartzen ez bada, galdu egingo dira lurzoruak modu itzulezinean eta duten informazioa.
Lurzoruak salbatzeko ideiak
Adituek hainbat ideia iradokitzen dituzte lurzoruak degradaziotik salbatzeko:
- Ingurumena gehiago errespetatzen duten nekazaritza-sistemak erabiltzea, pestizida industrialen erabilera murrizten dutenak eta ura modu jasangarriagoan erabiltzen dutenak.
- Lurzoruak kontserbatzeko arau espezifikoak ezartzea. Europako Batzordeak Lurrari buruzko Gaikako Estrategia onartu du, baina adituek uste dute haratago joan behar dela emaitzak lortzeko.
- Lurzoruen egoera ebaluatzeko eta neurrira egindako konponbideak proposatzeko azterketak areagotzea.
- Arloko benetako adituek aholkatutako berreskuratze-planak martxan jartzea, onartutako neurriek kontrako efektua izan ez dezaten.
- Edafologiaren prestakuntza eta ikerketa areagotzea, bai eta lurzoruei eta horien garrantziari buruzko informazioa eta dibulgazioa ere. Ibáñez gogoratzen du “1978an, CSICen sartu zenean, hamabost lurzoru-institutu baino gehiago zeudela. Gaur egun ez dago ezer”.
- Herritarrek ingurumena eta bereziki lurzorua errespetatzen duten kontsumo-praktikak egitea.
