A estas alturas das vacacións xa haberá persoas que estean a pensar na dieta que empezarán a comezos de setembro. Por que esta fixación?
Xorde sobre todo nas mulleres, porque estamos obsesionadas por ter un físico X e esa idea relacionámola co adelgazamento. Estar a dieta, que realmente é un estilo de alimentación, asociámolo automaticamente con adelgazar e con toda a carga negativa que leva.
E non ten por que ser así?
Non, podemos estar a dieta porque queremos mellorar o noso rendemento deportivo, porque temos unha patoloxía concreta, etc. Facer dieta é seguir unha pauta máis específica de alimentación durante un tempo, pero non significa que teña que ser algo negativo. Ouvimos dieta e pensamos en restricións e prohibicións, cando non ten por que ser así. A dieta é un estilo de alimentación.
Neste interese polas dietas pesa máis a saúde ou outras motivacións?
Depende das persoas. Hainas que teñen un interese pola saúde, queren facer dieta porque lles saíu algo mal na analítica, porque llo recomendou un profesional ou porque elas mesmas déronse conta de que teñen limitacións, por exemplo, no movemento. Pero a realidade é que no 90 % dos casos hai unha motivación estética, especialmente nas mulleres: buscan un físico concreto, quitarse graxa da tripa ou ter menos celulitis.
As mulleres senten máis presionadas a facer dieta que os homes?
Si. Temos que seguir determinados canons e, ao final, ás consultas acoden moitas máis mulleres que homes. Hai pouco lin un estudo científico que sinalaba precisamente isto; facía referencia a que os homes empezan unha dieta de adelgazamento para conseguir unha saúde mellor e, en cambio, as mulleres fano coa finalidade de obter un físico concreto.
E con ese obxectivo entran nunha dinámica de seguir unha dieta tras outra?
Na consulta dámosnos/dámonos conta de que a maioría das mulleres, o 90 % dos nosos pacientes, estiveron toda a vida a dieta nun círculo vicioso sen fin. Notamos que nos últimos anos hai máis persoas que veñen aprender a coidarse e comer san porque queren atoparse ben, pero cando rebuscamos vemos que moitas acumularon unha dieta tras outra e tiveron unha mala relación coa comida. Hai moito traballo por facer aínda.
Que efecto ten na saúde estar sempre a dieta?
A saúde física depende de que tipo e cantas dietas fagan. Atopámonos con auténticas barbaridades. Hainas que provocan alteracións nas analíticas e por iso quen as segue decide deixalas. Son dietas deficitarias en vitaminas ou minerais porque moitas veces limitan mesmo as froitas e as verduras, imprescindibles na alimentación. Ás veces atopámonos con baixadas de peso, pero con moita perda de masa muscular, algo moi prexudicial. Tamén hai dietas que danan o metabolismo e, logo, cando comemos san, cos ingredientes que o corpo necesita, costa máis adelgazar.
Que consecuencias psicolóxicas prodúcense?
Por unha banda, establécese unha mala relación coa comida e a persoa entra en círculos de prohibición, atracón e compensación. Doutra banda, esta dinámica xera moitos mitos e fobias ao redor dos alimentos.
Esta presión social por estar delgados garda relación cun aumento da prevalencia dos trastornos da alimentación?
Si, ten moito que ver porque hai determinados estereotipos de beleza establecidos socialmente que contribúen a que se perpetúen determinados complexos. Isto facilita que moitas persoas non teñan unha aceptación corporal e pensen que esta vai vir da man dun adelgazamento. Iso ten unha repercusión na saúde emocional e leva a un aumento da prevalencia dos trastornos da conduta alimentaria. É algo que notamos moito no aumento das sesións de psiconutrición.
Como se sae do círculo vicioso das dietas?
Necesitamos transmitir que a filosofía ‘come san, vive san’ consiste nun cambio de hábitos e en deixar de vivir a réxime para sempre. Conseguimos que moitas persoas cambien neste sentido.
Cal é a alternativa a estar permanentemente a dieta?
O cambio de hábitos, aprender a comer san e entender que non todo o mundo necesita o mesmo e que as cousas non se conseguen dun día para outro. Si levamos moitos anos relacionándonos coa comida dunha maneira determinada, non o podemos cambiar instantaneamente; hai un traballo de reeducación e de deixar determinados hábitos que tiñamos. Necesítase paciencia e acudir a profesionais para que nos axuden. En alimentación, para obter resultados diferentes hai que facer cousas diferentes.
Por que costa tanto o cambio?
Costa tanto adquirir hábitos saudables porque queremos os resultados xa, e iso é imposible. Estamos afeitos á rapidez, querémolo todo para mañá. Nun proceso de cambio de hábitos necesítase aprender, educar, e non se pode facer nunha ou dúas sesións.
Convén reducir as expectativas cando son moi ambiciosas?
Hai que facer un traballo de axustar as expectativas nas sesións, porque ás veces hai persoas que ven unha reseña nas redes sociais onde se fala moi ben, cóntase o que se adelgazou, pero non se explica máis, non sabemos algo tan importante como en canto tempo fíxoo.
Para ese cambio de hábitos fan falta semanas ou meses?
Cada un ten un proceso, non é algo universal porque cada un é diferente. Depende da relación que cada persoa teña coa comida, do traballo de aceptación corporal que sexa necesario, de si existe ou non unha alimentación emocional, etc.
A alimentación é fundamental na saúde e ao mesmo tempo pode verse afectada por moitos factores. Dámoslle o valor que ten?
Non lle damos a prioridade que merece, quizá porque a tensión nos pode. Niso hai tamén unha aprendizaxe imprescindible. Temos que organizarnos durante o fin de semana para logo durante a semana non acabar improvisando e malcomiendo. Isto non se consegue dun día para outro. No meu libro hai un gráfico moi ilustrativo onde se sitúa a unha persoa no centro e ao redor dela todos os factores que a rodean. Un deses factores é a alimentación, pero hai outros moitos: o deporte, a familia, o traballo, etc. Para lograr un cambio de hábitos hai que abordar todas esas áreas. Nunha comida e unha vida sas hai moitas cousas que están conectadas. Somos o que comemos, pero somos moitas máis cousas que o que comemos.
Cando apostar por ese cambio vital? Que época é mellor? O comezo de curso é un bo momento?
Non hai épocas mellores que outras. Sempre é un bo día para empezar a coidarnos. Nos centros de nutrición en setembro imos estar a lume de biqueira, igual que en xaneiro. Isto non debería ser así. Para facer ese cambio de chip o primeiro que temos que entender é que non hai épocas do ano para coidarse porque, se non, estamos a pensar que é algo temporal. Coidarse é independente da época do ano. Hai que aprender a relacionarse coa comida nunhas vacacións e a atopar un punto de equilibrio na alimentación.
Que factores inflúen nese coidado da alimentación? Hai que ter en conta o ciclo menstrual ou a idade, por exemplo?
Hai determinadas cousas que teriamos que empezar a ter en conta e unha delas é o ciclo menstrual. En función do momento, temos unhas hormonas máis altas que outras e iso determina unhas apetencias ou outras. Na menopausa tamén temos necesidade duns nutrientes concretos e habería que telo en conta, porque nos aforrariamos determinados problemas de nutrición emocional e ansiedade e entenderiamos moito mellor o rica e complexa que é a nutrición.
Que outros factores inflúen?
O descanso, o exercicio físico, a tensión, como esteamos emocionalmente, se tomamos fármacos… Somos un todo. Hai moitos factores que inflúen na alimentación e, ao contrario, esta inflúe noutras moitas cousas.
O éxito nese cambio saudable do que fala é maior entre quen teñen en conta todos eses elementos?
Sen dúbida. A taxa de éxito é maior porque se traballan factores que interactúan entre si e participan os profesionais necesarios para abordalos. Non sempre é necesario que interveña un psicólogo, pero en ocasións é preciso que entre no proceso. O mesmo pode dicirse doutros profesionais.
