Airearen kutsadura zenbat eta txikiagoa izan, orduan eta klima-aldaketa handiagoa. Kontraesana dirudien arren, “distira globalaren” efektua da, duela hiru hamarkadaz geroztik gertatzen ari den fenomenoa, berriki egindako azterlan baten arabera. Nolanahi ere, zientzialariek gogoan dute klima hain konplexua dela, non ikerketa gehiago behar baitira gerta daitezkeen aldaketen irismena ongi ezagutzeko.
Lainoa, lainoa eta lanbroa gutxitu egin dira Europan azken hiru hamarkadetan, eta horrek %10 eta %20 bitarteko beroketa globala eragingo zuen, Nature Geoscience aldizkarian berriki argitaratu den azterlan baten arabera. Haren autoreek, Energia Atomikoaren Frantziako Batzordeko (CEA sigla frantsesetan) Robert Vautard buru duten ikertzaile-talde batek, uste dute gertaera horrek azal lezakeela aldi horretan Europa 0,5 gradu gehiago berotu izana hamarkadaz hamarkada, klima-aldaketaren ereduek baino.
Azken hiru hamarkadetan lainoa murrizteak %10 eta %20 bitarteko berotze globala eragingo zuen.Ikertzaileek 342 estazio meteorologikotako datuak aztertu dituzte, eta XX. mendeko 70eko hamarkadatik aurrera “ikuspen txikiko” fenomenoen kopurua %50 murriztu dela ikusi dute. Ingurumen-poluzioa murriztea izango litzateke kausa nagusia, IGIko adituen arabera. Zehazki, sufre dioxidoaren (SO2) emisioak gutxitu egin dira, Europako ingurumen-arauak gogortu direlako eta Sobietar Batasuneko industria astuna desegin delako.
Aurkikuntza horrek distira global deritzon fenomenoa indartuko luke, eta horrek kontrako aldeko joera alderantzikatuko luke: “iluntze globala”. Partikula kutsatzaileek hodeiak iluntzen dituzte, eta lainoa eta antzekoak hodeiak besterik ez dira zoruan. Zeru ilunagoekin, atmosfera zeharkatzen duen eguzki-erradiazioa txikiagoa da. Aldiz, zerua oskarbi badago, “distiratsuagoa”, eguzki-erradiazio gehiago iristen da Lurraren azalera, eta horrek tenperaturak igotzea ekarriko luke.
Distira globala ez da berria
Lurraren azalera iristen den eguzki-erradiazio kantitatearen eraginekiko kezka ez da berria. 1974an, Estatu Batuetako eta Israelgo zientzialariek jakin zuten Sinai penintsularen hegoaldean %12 jaitsi zela. Ondoren, hainbat ikertzaile eta neurketa-teknika erabili dira.
Imagen: Yarik Mission Adibidez, 2002. urtean, Columbiako Unibertsitateko Beate Liepert-ek zuzendutako talde bat mundu osoko lurreko estazioen datuetan oinarritzen zen adierazteko eguzki-erradiazioa %4 jaitsi zela 1961etik 1990era.
2005ean, Zuricheko (Suitza) Zientzia Atmosferiko eta Klimatologikoen Institutuko Martin Wild buru zuen ikertzaile-talde batek Science aldizkarian adierazi zuen distira globalak ilundu egingo zuela.
Alde horretatik, oinarrizko bi eraginek baldintzatuko lukete tenperatura globalen gorabeherak. Batetik, berotegi-efektua eragiten duten gasek Lurra berotuko lukete; bestetik, aerosolek (airera igorritako partikulak) atmosfera ilunduko lukete, eta, ondorioz, beroketa hein batean murriztuko litzateke. Bi efektuak kontrajarrita, ia 0,5 ºC berotu zen 1960tik.
Iluntze globala distira globalak leundu zuenWild-en ekipoaren datuek, planeta osoko azaleko erradiazioaren neurketetatik ateratakoek, aerosol atmosferikoen murrizketa adierazten zuten 1990az geroztik. Marylandeko Unibertsitateko Rachel Pinker meteorologoak (College Park, AEB) argitaratutako Science aldizkariaren zenbaki bereko beste artikulu bat. ), ondorio berera iristen zen, kasu horretan satelitetik zetozen datuak erabiliz.
Orduan, Suitzako zentroko adituak ziurtatu zuen distira globalaren eragile nagusia airearen poluzioa gutxitzea zela, ez bakarrik Europan, baita Ipar Amerikan, Australasian, Japonian eta Txinan ere, industrializazio hasiberria izan arren. Hala ere, salbuespenak ere egongo lirateke, iluntze globalak okerrera egingo balu ere, batez ere Asiako hegoaldean eta Afrikan.
Orduan, kutsaduraz arduratzeari utzi beharko litzaioke klima-aldaketari aurre egiteko? Erantzuna balantzea egitea izango litzateke: distira globalari aurre egiteko, aerosol atmosferikoen kopurua asko eta etengabe handitu beharko litzateke, eta horrek bihotzeko eta biriketako gaixotasunek eragindako heriotzen kopurua handituko luke. Ideia ez da oso ona.
Distira globala, beraz, klima-aldaketaren arazoan baloratu beharreko beste elementu bat izango litzateke. Zientzialari batzuen ustez, iluntze globalak estali egingo lituzke klima-aldaketaren ondorioak, eta, zeru argiagoekin, tenperaturen igoera are gehiago nabarmenduko litzateke zenbatespenek diotena baino.
Bestalde, zenbait zientzialarik zalantzan jartzen dute efektuaren irismena. Kasu horretan, uste dute iluntzea ez zela mundu osoan gertatuko, eremu jakin batzuetan baizik. Era berean, beste ikertzaile batzuek gogorarazi dute azken urteetan eguzki-erradiazioa ez dela hain bizia, eta, beraz, tenperaturak ez liratekeela hainbeste igoko. Azken finean, adostasuna dago gaiaren konplexutasunari aurre egiteko ikerketa gehiago behar direlako.
