Auga de consumo doméstico dura e auga suave? En que se diferencian? Cales son as súas consecuencias? Aínda que tradicionalmente a preocupación da auga da billa centrouse ao redor da súa calidade, a dureza da auga, que se determina pola cantidade de sales de calcio e magnesio presentes na auga, é una característica que tamén merece ser estudada porque provoca certos gastos extras ao consumidor naquelas rexións onde flúe dura, é dicir, na maior parte de España. Mentres que a dureza da auga non ten efectos negativos paira a saúde e o medio ambiente, si provoca outros inconvenientes como o risco de que rompan con maior facilidade os electrodomésticos, perigo de obstrución de tubaxes debido ao cal e a necesidade de utilizar máis auga e xabón na ducha diaria. No entanto, pódese seguir una serie de consellos que permiten evitar estes efectos negativos.
A que se lle chama auga dura?
Mentres que a preocupación pola calidade da auga potable vén sendo algo normal desde hai algúns anos, o interese pola dureza da auga non reúne tantas atencións. A razón desta actitude reside fundamentalmente en que non afecta en absoluto á saúde nin ao medio ambiente, aínda que incida na economía doméstica. E é que a auga de consumo doméstico presenta, ademais de distintos sabores, diferentes graos de dureza; cando é suave, os problemas son inexistentes, pero se se vive nunha zona con augas duras, o cal fará acto de presenza, carrexando bastantes inconvenientes ás tarefas do fogar. Por exemplo, o risco de que rompan os electrodomésticos aumenta e accións tan habituais como o aseo persoal ou lavar a roupa complicaranse, obrigando a gastar máis xabón paira conseguir bos resultados. “Como a auga dura contén una cantidade apreciable de iones calcio e magnesio en disolución, una vez que estes entran en interacción co xabón orixínanse ‘precipitados’ (materia sólida que por efecto de certas reaccións químicas fórmase no seo dunha disolución e deposítase máis ou menos rapidamente) en forma de sales insolubles, o que provoca que se perda poder de lavado”, di a Asociación de Empresas de Deterxente de España (Adelma).
Pero, cal é a causa de que unha auga sexa dura? Miguel Anxo Bordas, xefe do servizo de análise e bases de datos do Ministerio de Medio Ambiente, apunta que a composición do terreo é a clave, porque “canto máis calcárea é a zona, maior dureza prodúcese.
Canto máis calcárea é a zona, maior dureza prodúcese
Polo tipo de chan, España presenta augas duras na maior parte do seu territorio, aínda que non é sinxelo pescudar si resídese nunha zona que teña esta característica. Por esta razón, preséntase a continuación un mapa que expresa a dureza por rexións, realizado o Ministerio de Medio Ambiente a partir dos resultados das estacións de control nos ríos. No entanto, Bordas aclara que “a auga que chega ao consumidor sufriu una serie de tratamentos paira potabilizarla e facela apta ao consumo humano, e non é exactamente a mesma que flúe polos ríos”. Como se observa no mapa adxunto, na metade este e sur (puntos laranxas e amarelos), a auga é dura, polo que os habitantes destas zonas sofren todas as consecuencias das que falamos. En cambio, no norte e o oeste (puntos azuis e verdes) non padecen ningún inconveniente pola dureza.
- Augas brandas – Concentración de menos de 50 mg/l de carbonato cálcico ou 5 graos franceses
- Augas lixeiramente duras – Concentración de entre 50-100 mg/l de carbonato cálcico, entre 5 e 10 graos franceses
- Augas moderadamente duras – Concentración entre 100 e 200 mg/l de carbonato cálcico, entre 10 e 20 graos franceses
- Augas moi duras – Concentración de máis de 200 mg/l de carbonato cálcico, máis de 20 graos franceses.
Efectos da auga dura
A maioría dos problemas que xorden cos electrodomésticos, por exemplo, suceden pola formación de cal, debido ao calcio e magnesio que contén a auga. Por iso, nas unidades de hemodiálisis vixíase este dato, do mesmo xeito que o teñen en conta os fabricantes de refrescos e cervexas ou os afeccionados aos acuarios, que deben buscar unha contorna moi similar ao ambiente natural do peixe.
Respecto dos inconvenientes que causa a auga dura, estes son os que se producen con máis frecuencia:
Máis deterxente paira lavar a roupa: Débese engadir máis cantidade paira obter un bo resultado. Desde Procter & Gamble, multinacional que fabrica deterxentes, afirman que a auga dura inflúe no comportamento dos xabóns, porque ten iones cargados positivamente que inactivan os tensioactivos, uno dos seus principais ingredientes. Paira impedilo, cada fabricante emprega fosfatos ou zeolitas, que secuestran os iones. “Neste punto cada cal ten a súa fórmula, que é secreto industrial”, advirten. Doutra banda, o cal ten un efecto daniño sobre as partes vitais da maquinaria da lavadora.
Gástase máis xabón e champú en lavarse o corpo, e, ademais, obtense un resultado peor, porque lles ocorre o mesmo que ao deterxente cando entra en contacto coa auga dura. Desta forma, é máis difícil que salga espuma. Doutra banda, pode provocar tamén que a pel e o cabelo estean máis secos.
O lavalouzas necesita máis sal paira limpar os sistemas descalcificadores, que atrapan o cal e permiten un mellor lavado. Se non se fai, a vaixela e cubertería queda cun pouso branco e a longo prazo pódese escurecer. O cal tamén pode provocar problemas ao propio aparello. “Se se precipita a certa temperatura -por exemplo 40 ó 50 graos centígrados- e toca una resistencia, adhírese e convértese nunha pedra que non lle deixa quentar”, explica Fernando Okina, do Departamento de Formación de Fagor.
Risco de obstrución das tubaxes: Se o cal acumúlase, pódense obstruir as tubaxes que transportan a auga de consumo doméstico e os quentadores poden perder vida útil.
Consellos
Existen diversas formas de combater os efectos deste fenómeno. Por exemplo, utilizar métodos paira abrandar as augas, como os intercambiadores iónicos, que funcionan con sal e eliminan o calcio e o magnesio, aínda que a cambio incrementan os niveis de sodio e requiren una maior investimento económico. Estes son algúns dos consellos paira evitar os efectos da auga dura:
Limpeza da roupa: Segundo os fabricantes, o deterxente en po actúa mellor que o líquido nestes casos. Paira obter un bo resultado, débese ter en conta que se utilizan formulaciones estándar paira realizar os xabóns, deseñadas paira una dureza media. Por iso, nos envases proponse distintas dosificaciones en función das características de cada auga e a sucidade, que tamén libera salgues cálcicas.
Procter & Gamble lembra que é recomendable engadir “doses máis altas de deterxente en zonas con auga dura e seguir as instrucións de lavado”. Desde Otsein, empresa fabricante de lavadoras e lavalouzas, destacan que non se pode pedir a un mesmo xabón as mesmas prestacións paira todo tipo de lavado, así que recomendan elixir ben o produto que se utilice.
Ademais, existen produtos anticalcáreos que neutralizan a dureza, porque as lavadoras non inclúen sistemas descalcificadores, a diferenza dos lavalouzas. “Non se colocan porque o 75% dos lavados realízase con auga fría, a unha temperatura en que o carbonato cálcico non se precipita”, explica Okina.
Cando se lava en zona con auga dura, non se aprecian restos de cal na roupa, aínda que se poden comprobar os seus efectos porque os tecidos quedan máis ásperos, debido ao cal que permanece incrustada.
Limpeza de vaixela e cubertería con lavalouzas: “O primeiro é regular a máquina e indicar o grao de dureza de auga en que vai traballar”, relata Okina. Os lavalouzas funcionan con temperaturas por encima de 35 – 40 graos, suficientes para que o cal precipítese. Paira evitalo utilízase un filtro de resinas sintéticas, que atrapan e abrandan a auga dura. “O filtro retén cal e débese limpar para que no seguinte lavado non perda eficacia. Ese é o motivo de que se engada sal”, destaca Okina.
Pel e cabelo: No caso da limpeza corporal, o presidente da Academia Española de Dermatoloxía, José Luís Pérez Díaz, fai fincapé en que a auga pura non existe. “Pode ter compoñentes irritantes ou beneficiosos dependendo de cada persoa”. Segundo este experto, non se debe esquecer lubricar ou hidratar a pel, se esta se reseca. “Por exemplo, antes de secarse pódese mesturar un aceite coa auga e en 15 ó 20 segundos hidratará a pel. Outro método é aplicarse leite corporal, aínda que isto custará máis tempo e diñeiro”, indica Pérez Díaz. O pelo tamén merece atención e, no caso de que se seque, pódense empregar “champús con sustancias oleosas”, porque é “tan sensible como a pel e pódese danar por axentes exógenos”.
Outros inconvenientes: Doutra banda, a auga dura tamén causa problemas en diversas tarefas domésticas, paira as que existen remedios caseiros, ademais de ferver os alimentos e filtrar despois o depósito que se forma:
- Paira regar plantas: Engadir unhas pingas de vinagre ou de limón á auga.
- Paira limpar a grifería: Enrolar papel hixiénico ou vendas ao redor das billas e empapar con esencia de vinagre. Deixar actuar toda a noite e aclarar ao día seguinte con moita auga.
- Paira limpar o cuarto de baño: Fregar os restos de cal cun trapo empapado en vinagre branco quente. Aclarar con auga abundante. Débese repetir o proceso até conseguir os resultados. Se aparecen manchas amarelas, fregar con lejía.
- Paira desobstruir orificios da táboa do ferro: Encher o ferro de vinagre e quentala ata que evapore. Despois, limpar os orificios cun bastoncillo de algodón impregnado en vinagre.
