Bat-batean entzumena galtzeak edo hitz egiten ari garen bitartean gure ahotsa entzutearen sentsazioa izateak (autofonia izeneko fenomenoa) adieraz dezake belarrian argizarizko tapoiak daudela. Arazo hori areagotu egiten da udako hilabeteetan. Otorrinolaringologoen arabera, argizaria da entzunbideko epitelioa infekzioetatik eta kolpeetatik babesteaz arduratzen den substantzia, baina substantzia hori metatzeak, normalean garbiketa-prozesu desegoki baten ondorioz, kanalaren buxadura eragiten du, eta lesioak eragin ditzake. Oso gogaikarria den arren, ez da arazo larria eta hori konpontzeko tapoia ateratzea nahikoa da.
Argizaria muki lodia da, kanpo-belarriaren kanpoko herenean dauden guruin zeruminosoen jariaketaren emaitza, eta haren zeregina entzumen-hodia, tinpanotik belarriaren kanpoalderaino doan kanala, babestea da. Muki hori arduratzen da kanal horren pH-a mantentzeaz, baina gehiegi pilatzen denean, buxadura eragin dezake, eta tapoiak sor ditzake, Ignacio Cobetak, Otorrinolaringologiako eta Patologia Zerbikaleko Espainiako Elkarteko idazkariak, dioenez. Constantino Morerak, Valentziako La Fe ospitaleko Otorrinolaringologia Zerbitzuko buruak, zehaztu du normalean ez dela tapoirik sortu behar, eta entzumen-hodiaren buxadura entzumena garbitzeko mekanismo naturala aldatzeak eragiten duela.
Belarriko tapoiak bi motatakoak izan daitezke. Argizarizko tapoiak dira ohikoenak, eta argizari gehiegi metatzearen ondorioz sortzen dira. Tapoi epidermikoak ez dira hain ohikoak, ilunagoak dira, argizari horixka dute, eta ezkatatze epitelialaren bidez sortzen dira. Kanpoko entzunbideak azala migratzailea du eta tinpanotik kanporantz irteten da. Hodiaren amaierara iristean, azala argizariarekin nahasten da eta detritu txikiak sortzen dira. Mekanismoak ongi funtzionatzen ez duenean, tapoi epidermikoak sortzen dira.
Entzumen-hodiaren mukosa gehiegi metatzeak buxadura eragin dezake, eta tapoiak eragin.
Tapoiak ondoeza dira, eta pertsona batzuek behin eta berriz izaten dituzte bizitzan zehar, baina baliteke inoiz ez agertzea beste batzuetan; izan ere, «argizariaren kantitatea eta kalitatea oso desberdinak dira batzuen eta besteen artean», dio Cobetak, eta, askotan, joera genetiko bat dago tapoiak edukitzeko. Asaldura hori edozein biztanleria-multzotan ager daiteke, sexua eta adina kontuan hartu gabe, nahiz eta, Valentziako ospitaleko Otorrinolaringologia Zerbitzuko buruak dioenez, neurri handiagoan eragiten dien zaharrei, kanpoko entzunbideko azalak «migrazio-ahalmen txikiagoa» duelako.
Adindunei gehiago eragiteaz gain, entzumen-buxadurek eragin handiagoa dute udan. Arrazoia? Belarrian metatutako argizariak ura xurgatu eta puztu egiten du, eta horrek tapoi bat sortzen du, Konstantino Romerok dioenez. Ideia horrekin bat dator Cobeta, zeinak adierazten baitu batzuetan ekintza sinpleak aski direla, hala nola burua garbitzea edo dutxa bat belarriaren barruan tapoiak sortzeko. Nola jakin daiteke argizarizko tapoi bat dagoela eta ez beste edozein gaitz otiko?
Sintomak
Entzumena bat-batean galtzea da belarrian tapoi bat dagoela antzemateko sintoma argienetako bat. Entzumena asko murrizten da, eta ohikoa da «egun batetik bestera» entzuteari uztea, dio Cobetak, baina iragankorra da eta tapoia atera ondoren berreskuratzen da. Egoera deigarri horri beste sintoma batzuk gehitzen zaizkio, Espainiako Otorrinolaringologia Elkarteak laburbiltzen dituenak:
- Autofonia sentsazioa: Badirudi pertsonak bere ahotsa entzuten duela hitz egiten duenean.
- Mastekatzean, halaber, ohikoa da masailezurrek elkarrekin talka egitean sortzen duten zarata entzuten ari garela sentitzea.
- Belarrietako mina: Intentsitate ertainekoa izan daiteke, eta gehienetan analgesikoak hartu behar izaten dira.
- Buxadura-sentsazioa.
- Burrunbak.
- Ezegonkortasun sentsazioa: Batzuetan, belarriko tapoi batek zorabio txikiak eragin ditzake.
Eragozpen horiekin amaitzeko, argizarizko tapoia ateratzea besterik ez dago. Erauzketak ez du zailtasunik, eta belarria tapoia duen pertsonak berak egin dezake. Normalean, tapoia olio edo urarekin zuritzen da, olio edo ur hori eraginkorragoa eta seguruagoa baita, Holandako medikuek egindako eta British Journal of General Practice aldizkarian argitaratutako azken azterketen arabera.
Baina tapoiak ateratzea zaila ez den arren, medikuek ebakuntza hori profesionalek egitea gomendatzen dute. Gainera, tapoia atera aurretik pazienteari otoskopia bat duen azterketa bat egitea komeni dela diote. Azterketa horren bidez, Cobetak dioenez, kanpo-entzunbidea, tinpanoa -zulorik ez dagoela egiaztatzeko- eta erdiko belarria ikus daitezke. Otorrinolaringologiako espezialistak egin behar duen azterketa egin ondoren, tapoiak ateratzen dira. Hainbat prozedura erabil daitezke, baina inoiz ez dira aplikatuko zauriren bat dagoela susmatzen bada, gaixoaren belarria zikindu bada edo tinpano-zulaketarik badu.
Horietako bat irrigazioa da, hau da, ur epela belarrian sartzea (37 °C-an, ura hotzagoa bada zorabioak eragin baitiezazkioke pazienteari), argizaria biguntzeko eta kanporantz ateratzeko. Ur oxigenatua edo substantzia zerumenolitikoak ere erabil daitezke (argizaria gutxiago trinkotzen dutenak). Adituek ohartarazten dute arriskutsua izan daitekeela ebakuntza hau etxean egitea, tapoirik trinkoenek indar handia behar izan baitezakete eta tinpanoa lesiona baitaiteke.
Beste prozeduretako bat kirurgia instrumentala da, beti otorrinolaringologoek egin beharrekoa. Kontrol mikroskopikoa egin eta entzumena tresna egokiekin garbitu behar da.
Tapoia kentzeko metodo bakarra erauzketa da, baina badago hori saihesteko modurik? Adituen iritzia argia da, eta bat datoz esatean belarrietatik argizarizko tapoiak agertzearen arrazoi nagusia eremu horretako higienea ez dela zuzena. Hori dela eta, horiei aurrea hartzeko modu bakarra da gehiegi ez garbitzea, «belarria garbitzeko prozesu naturalean ez esku hartzea», Morerak azaltzen duenez.
Otorrinolaringologoek ez dute gomendatzen kotoizko makiltxoak erabiltzea, herritar gehienen artean hainbesteko onarpena baitute, nahi ez den efektua eragiten baitute. Makila horiek argizaria tinpanora eramaten dute eta ateratzea zailtzen dute. Entzunbidea garbi edukitzeko, Cobetak hamabost egunean behin belarria ur oxigenatu beheratuarekin garbitzea gomendatzen du, argizaria solidifikatu ez dadin eta tapoiak sor ez daitezen. Morerak proposatu du belarria inoiz ez garbitzea «atzamarra iristen den lekutik haratago, hori bat baitator argizaria egiten duten sebo-guruinekin». Eta ziurtatzen du edozein objektu muga hori gaindituz sartzen bada, argizari-jarioa estimulatu eta egoera okertu daitekeela.
«Gaur egun belarriak gehiegi garbitzea» mugatzeaz gain, medikuak dio argizari-tapoiak ager ez daitezen komeni dela aireak hauts-kontzentrazio handia duen lekuetan luzaroan ez egotea, eta komeni dela urtero, uda baino lehen batez ere, entzumena miatzea, gehiegizko argizaria kentzeko.
