Os mercados bolsistas xeran constantemente unha ampla gama de “frases feitas”, que aínda que poden orientar ao conformar unha carteira de valores, non deben servir como ferramenta para comprar ou vender accións dunha compañía. Será primordial que o investidor mostre una certa dose de incredulidade e desconfianza ante estes tópicos que adornan á renda variable.
É frecuente escoitar certos tópicos en Bolsa que, con todo, de cando en cando ocorren ou nin sequera cúmprense en toda a súa intensidade. Pero debido ás lendas bolsistas, estes cóanse no día a día das rodas de renda variable. Moitos deles séguense a machada por parte dun bo número de pequenos e medianos investidores, no seu afán por lograr as mellores estratexias para obter unha maior rendibilidade aos seus aforros, mentres que outros son alleos aos intereses dos aforradores máis experimentados. Nuns casos, poden indicar unha tendencia maioritaria entre os axentes que interveñen no proceso bolsista, pero noutros tantos se conforman a partir de situacións que se repetiron de maneira regular a través dos anos, pero que en ningún grao significa que a súa aplicación sexa de obrigado cumprimento e, nin moito menos, que vaian ocorrer.
Estes tópicos poden indicar unha tendencia maioritaria ou conformarse a partir de situacións que se repetiron de maneira regular, sen que a súa aplicación sexa de obrigado cumprimento
Por este motivo, os inversionistas particulares non deben facer moito caso a estes tópicos, ou polo menos a algúns deles, no momento de elaborar a súa carteira de valores. Convén decantarse por outros parámetros obxectivos e fiables, como as análise técnica ou fundamental de valores, índices ou sectores que poden propiciar unha toma de posicións na renda variable máis segura e fiable. Unha das frases máis xeneralizadas no ambiente dos parqués bolsistas é “sempre se gaña na Bolsa”. Con todo, esta afirmación é falsa, aínda que con certos matices, xa que aínda que a medio e longo prazo é habitual que esta premisa se cumpra, mesmo con gran intensidade por parte dalgúns valores, tampouco faltan as accións que se esborrallaron desde máximos históricos e devaluáronse co paso dos anos. Nalgúns casos nin sequera volvéronse a recuperar, o que representa un grave risco que poden contraer os investidores.
Non faltan exemplos para explicar este proceso, desde os casos concretos de empresas que deixaron de cotizar no Mercado Continuo español, como Terra ou TPI, a outros máis actuais como Jazztel, Service Point Solution ou Natraceutical, que aínda están moi afastados dos máximos que marcaron fai 5 ou 10 anos e, por tanto, as minusvalías serían máis que notables se se estivo situado nalgunha destas compañías que cotizan na renda variable. Pola contra, noutros casos, as revalorizacións obtidas nos últimos meses aínda non alcanzan os niveis de exercicios precedentes, fai 5 ou 10 anos. É o caso de Gas Natural ou ArcelorMittal, entre outros, que demostran que non sempre se gaña en Bolsa. Aínda que non é menos certo que o habitual nestas situacións é que cun prazo de permanencia superior, de tres a seis anos, sempre se consigan plusvalías, como sucedeu nos principais valores que cotizan no Mercado Continuo: Telefónica, Santander, BBVA, Telecinco, Abertis, Indra, e Viscofan, entre outros.
Sen pautas ríxidas
Outro tópico de certo renome entre os investidores bolsistas refírese a a evolución dos valores e indica que “seguen o rastro dos outros mercados internacionais”. É certo, pero tamén é verdade que unha serie de valores poden “ir por libre” nun momento determinado e estar alleos aos movementos que experimentan os índices europeos ou norteamericanos. Por tanto, é lóxico -e ocorre- que en procesos baixistas teñan tendencia contraria, ou viceversa. Máis complicada de analizar é a crenza entre os investidores de que “a máis especulativos que sexan os valores, maiores serán as posibilidades de incrementar as plusvalías”.
Neste tipo de valores a volatilidade é maior e, por tanto, as súas escapadas, tanto á alza como á baixa, son máis acusadas. Son propostas cun alto compoñente especulativo, onde os seus accionistas entran e saen a miúdo nestes valores de maneira continua, mesmo a través de operacións intradia (no mesmo día), sen que se forme un núcleo estable entre o accionariado das compañías. Tamén é digno de mencionar que nos valores de primeira fila, ou polo menos nos valores que integran o “Ibex-35”, pódense conseguir grandes revalorizacións, por encima da media e con dous díxitos, ao aproveitar a tendencia alcista do mercado. Santander, BBVA, Endesa, Abengoa, Sacyr-Vallehermoso ou, máis recente, Iberia son algúns exemplos de como a través desta selección puidéronse conseguir importantes revalorizacións, nuns casos dirixidas ao curto prazo e noutros, cun grao de permanencia maior. A miúdo, estiveron ao amparo de movementos corporativos que favoreceron que os seus prezos se encarecesen ata en máis dun 50% e por encima das proxeccións alcistas que experimentaron os valores de carácter especulativo.
De certa consistencia é tamén a idea de que “as accións soben nos momentos previos ao pago de dividendos”. Debe matizarse, xa que aínda que nese momento é habitual que os investidores que teñen tomadas as súas posicións nun valor que vai retribuír aos accionistas a través deste abono non os vendan, poden atoparse en moitas situacións cunha realidade diferente á exposta. Pode ocorrer que o efecto sexa o contrario, por calquera motivo que afectase á compañía: problemas conxunturais, recollida de beneficios ou unha tendencia negativa dos índices bolsistas, que propicien que as empresas xeren caídas na súa cotización antes de efectuar o seu pago de dividendo. En contraposición, de maior consistencia é a frase “hai que comprar co rumor e vender coa noticia”.
Isto explícase porque os mercados, en xeral, descontan os rumores que pululan polos parqués bolsistas e aos cales prestan atención as mans fortes do mercado (brokers). A consecuencia é que, cando se confirma a noticia, xa son moitos os particulares que entran de forma agresiva a comprar accións, xusto no momento en que esas mans fortes desfán as súas posicións, o que pode “enganchar” aos particulares.
Convén vender as accións no preciso momento en que se dean os primeiros síntomas de debilidade ou esgotamento na súa cotización
Un tópico máis moi estendido entre os usuarios afirma que para investir en Bolsa “hai que dispor de moito diñeiro”. É falso desde todos os puntos de vista, xa que aínda que a maior capital investido máis amplas serán as posibilidades de que as plusvalías sexan máis agudas -aínda que esta proporcionalidade tamén é aplicable ás perdas-, pódese investir en Bolsa desde cantidades alcanzables para todas as economías domésticas. Xa sexan 50 euros ou a cantidade que o aforrador considere oportuna, por moi pequena que esta sexa. No entanto, debido ás comisións que levan as operacións, non é moi recomendable para apostas bolsistas de menor contía.
O máis conveniente, en función da economía doméstica de cada usuario, é que sexa a partir dun mínimo de entre 300 e 500 euros, en especial en persoas pouco habituadas a operar na renda variable. Non falta tampouco a máxima que se refire a “que o último euro lévello outro investidor”. Sen ser unha premisa demostrada, é táctica recomendable para vender as accións no preciso momento en que se dean os primeiros síntomas de debilidade ou esgotamento na súa cotización e non ter que esperar a que os beneficios acumulados sexan maiores, nin moito menos vender en máximos. Algúns investidores que non aplicaron esta estratexia comprobaron como tiveron que desfacer a súa carteira de valores, mesmo, con depreciacións no seu prezo.
Outro tópico
Outro tópico que goza de gran predilección entre os investidores máis habituais nos parqués asegura que se deben “aproveitar as baixadas para comprar”. Neste caso, pode ser un bo punto de partida para iniciar a operativa na renda variable, aínda que poida que esta tendencia débase a algún factor conxuntural e as caídas sexan máis pronunciadas nas próximas semanas ou meses. Desta forma, quedaría outra vez atrapado no valor, cun prezo de cotización sensiblemente por baixo do da compra. Pola contra, nas tendencias alcistas, é frecuente que os analistas bolsistas recomenden aos seus clientes realizar compras nas correccións que experimentan as accións. Por tanto, é moi diferente facer efectiva esta estratexia cunha tendencia alcista que cunha baixista. Non convén minimizar os valores baratos, poida que ocorra algo que o investidor particular descoñece e caia na trampa de comprar valores baratos sen ningunha base técnica nin fundamental.
Tamén é moi frecuente entre os investidores “comprar accións de empresas sólidas na súa crenza de que subirán máis facilmente”. En principio, é outra excelente estratexia para rendibilizar os aforros, pero tampouco é sinónimo de que as ganancias vaian aflorar de inmediato na carteira de valores. A medio e longo prazo, é lóxico que se revaloricen as súas accións, unhas con maior intensidade que outras, pero no curto prazo poden experimentar procesos baixistas ou laterais que impidan que suban os seus prezos, incluso estes períodos poden alongarse excesivamente durante varios meses ou anos, tal e como sucede nos últimos anos con valores de gran capitalización e, en especial, nos “blue-chips” da Bolsa española.
Pautas que non se deben seguir
En calquera dos casos, para axudar ás estratexias dos aforradores, é prudente que utilicen certas pautas operativas para elaborar as súas carteiras de valores, co obxectivo expreso de optimizar a súa aposta bolsista, en especial, a través dos casos de omisión (que non debe facerse) ante constantes tópicos bolsistas que envolven toda toma de decisión na renda variable. Ser flexible, non facer caso a todas as ideas que se difunden e guiarse por un rigor técnico e fundamental son as ferramentas adecuadas para que as compras realizadas caian nos menores erros posibles. Aínda que o factor sorte pode xogar un papel moi importante na selección de empresas. Por tanto, o usuario debe asumir sempre que pautas non debe seguir, que se resumen nos seguintes puntos:
Antepor a súa decisión a tópicos que percorren os parqués bolsistas en detrimento da análise técnica ou fundamental do valor.
Pensar que os tópicos que se difunden cúmprense sempre e, por tanto, que condicionen subjetivamente a aposta bolsista.
Utilizar estes tópicos como primeiro ou único indicador para comprar ou vender accións dunha empresa.
Non utilizalos coma se fosen unha opinión persoal que poida arrastrar a unha toma de decisión errónea na renda variable.
Non hai que deixarse levar por estas opinións cando o capital investido é de certa magnitude, xa que se pon en xogo os aforros de moito tempo.
Poden servir de axuda, en efecto, pero sempre que estean contrastadas con outras análises ou como consecuencia da recomendación dun experto en Bolsa ou analista financeiro.
Ademais dos tópicos anteriores, é un erro grave pensar que se debe estar investido durante todo o ano, tal e como argumentan algúns analistas bolsistas, para quen “sempre hai oportunidades de compra na Bolsa, mesmo nos períodos baixistas”. Aínda que esta premisa sexa realidade, o certo é que os investidores menos experimentados deben medir con moito coidado os seus tempos, é dicir, deben administrar os períodos nos cales toman posicións na Bolsa e outros que aconsellan estar en completa liquidez e, como moito, ao tanto de que o mercado dea síntomas de que se poden realizar algunhas compras con certa seguridade.
En xeral, en todo proceso alcista as compras deben ser denominador común das actuacións dos investidores, pero cando se dean os primeiros síntomas de esgotamento na evolución das cotizacións ou se entre nunha fase correctiva ou baixista, convén pasarse á renda fixa ou dispor do capital aforrado para afrontar a reforma do fogar, a adquisición dun novo coche ou comprar unha televisión nova. Non é aconsellable, por tanto, estar “comprado” os doce meses do ano -a non ser que o investimento vaia dirixida ao medio ou longo prazo-, xa que pode supor máis consecuencias que realizar operacións forzadas que poden lastrar os aforros durante meses ou anos.
