Europako Batasuneko Parlamentuak hartutako neurria Ekonomia Zirkular batean Plastikorako Europako Estrategiaren zati integrala da. Estrategia horren helburu nagusia da 2025a baino lehen plastikozko ontzien erabilera %25 murriztea eta 2030erako %50 murriztea. Izan ere, plastikoa kutsadura-iturri garrantzitsua da ozeanoetarako. Mikroplastikoak, 5 milimetro baino gutxiagoko partikula txiki-txikiak, arrisku larria dira itsas bizitzarako eta giza osasunerako, animaliek irentsi eta elika-katean sar baititzakete.
Jateko mahai-tresnak
Jateko mahai-tresnak erabili eta botatzeko objektuen alternatiba iraunkor eta osasungarria dira. Batez ere arroz-irinarekin eta beste zereal batzuekin (garia, artatxikia edo sorgoa) egiten dira. Biodegradagarriak dira, beganoak, alergenorik gabeak eta elikadura-intolerantziak edo -alergiak dituzten pertsonentzako egokiak. Gainera, oso energia gutxi dute.
Jateko mahai-tresna ugari daude: koilarak, sardexkak, ganibetak, kafe-kentzaileak eta izozki-makilatxoak. Era askotako konponbideak eskaintzen dituzte mahaian sor daitezkeen beharretarako. Arinak izan arren, tresna horiek erresistentzia izaten dute 20-30 minutuz likidotan murgiltzen direnean. Era askotako zaporeak dituzte: gozoak (txokolatea eta banilla), gaziak edo neutroak…
Baxera jangarriak
Jateko ontziek ohiko ontziek dituzten funtzionaltasun berak dituzte. Elikagai hotzak, beroak, likidoak edo solidoak eta kopuru aldakorretan edukitzeko diseinatuta daude. Era guztietako behar eta tokietara egokitzen dira, etxe eta jatetxeetatik hasi eta janari lasterreko eskola edo establezimenduetaraino.
Baxera jangarriak egiten dituzten enpresen artean, Poloniako Biotrem enpresa nabarmentzen da. Gari-zahi purua besterik ez du erabiltzen, eta prentsan sartu eta moldeetan berotzen du plater, ontzi eta mahai-tresna jangarriak egiteko. Bestalde, Txileko Biogust enpresak arroz-oskolaz egindako baxerak garatzen ditu. Zereala prozesatu eta ontziratzen duten enpresek hondakintzat jotzen duten azpiproduktua da.
Jangarria ez den baina jasangarria den ekimen batean, Naresuango Unibertsitateak (Thailandia) platerak sortu ditu, zuhaitzetatik eroritako hostoekin egindako material moldagarri, iragazgaitz eta ez-toxiko berritik abiatuta. Baxera berritzaileak labearen beroa jasan dezake, hozkailuan gorde daiteke eta mikrouhin-labean ere erabil daiteke. % 100 biodegradagarria da, eta energia gutxi behar da hura fabrikatzeko. Hori dela eta, aproposa da poliestireno-aparrezko ontzi kutsatzaileentzat.
Edalontzi jangarriak
Edalontzi jangarriak oso irtenbide erabilgarria eta funtzionala dira ostalaritzako industrian. Edarien tenperatura, forma eta zaporea luze irauten dute. Edari hotzak hartzeko egokiak dira, bereziki freskagarriak eta edari beroak, hala nola kafea edo tea.Azukre, irin, arto, patata eta algekin egindako osagaiak jangarriak eta biodegradagarriak dira.
Edalontziko materiala aukeratzeak eragina izan dezake edari-mota bakoitzerako egokiagoa edo desegokiagoa izatean:
- Gailetaz egindakoak, karraskariak izan ohi direnak, ezin hobeak dira edari beroez gozatzeko.
- Arrozarekin egindakoak alternatiba osasungarriagoa dira; haien abantaila nagusia zapore neutroa da, ez baitu edariaren gustua aldatzen.
- Prentsatutako azukrearekin egindako edalontziak gogorragoak eta sendoagoak dira, eta gozotasun graduala eransten diote edariari.
- Txokolatedunek edariaren zaporea areagotzen dute, eta edariaren erabilera amaitzean postre gozo bihur daitezke.
Jateko lastotxoak
Jateko lastotxoak egiteko osagai naturalak erabiltzen dira, hala nola itsas algak, patata-fekula, sagarra, azukrea edo garia. Hainbat koloretan eta zapore ugaritan merkaturatzen dira: limoia, marrubia, sagarra, kanela, jengibrea edo lima.
Lasto hauek ez dute edarien zaporea aldatzen. Solidoak eta erresistenteak dira, eta zurrun mantentzen dira edarian 40 bat minutuz, nahiz eta denbora hori pixka bat txikiagoa izan likido beroetan. Funtzionalak izateaz gain, erabileraren amaieran dasta daitezke, eta horrek gourmet ukitu dibertigarria ematen dio esperientziari.
Bilgarri jangarri eta biodegradagarriak
Oraindik asko dago garatzeko, baina bilgarri horiek goitik behera aldatzen ari dira elikagaien ontzien mundua. Itsasoko algekin, esnezko proteinekin eta zelulosarekin egiten dira, eta hainbat elikagairen aukera zabala eskaintzen dute: frutak, barazkiak, haragia… Gainera, zapore neutroak dituzte, elikagaien jatorrizko gustua aldatzen ez dutenak. Batzuk jangarriak ere badira.
Bilgarri motak:
- Kaseina bezalako esne-proteinekin. Plastikoaren antzeko itxura dute, baina elikagaiak hobeto kontserbatzen dituzte eta oxigenoaren eta hezetasunaren aurkako babes handiagoa eskaintzen dute. Egokiak dira produktu freskoetarako.
- Itsas algen bidez. Bakterioen kontrako propietateak dituzte, eta horrek laguntzen du elikagaien freskotasuna luzatzen eta kutsadura-arriskua murrizten, eta elikagai gehigarriak dituzte, hala nola bitaminak eta mineralak.
- Zelulosaz egina. Banbua edo azukre-kanabera bezalako landareetatik lor daitezke. Batzuk gardenak dira, mikrouhin-labean erabil daitezke eta hezetasunarekiko erresistenteak dira.
