Compañías aéreas de baixo custo

En apenas una década, as compañías de baixo custo ou low-cost conseguiron facerse un oco importante no espazo aéreo mundial. Pioneiro neste terreo, o mercado americano foi o impulsor deste tipo de aerolíneas, que basean o seu principal reclamo no baixo prezo dos billetes.

Atrás quedaron as dúbidas de moitos pasaxeiros aos que lles custaba fiarse de “eses avións que voan tan barato” e na actualidade non é raro que á hora de preparar unha viaxe a primeira opción de transporte sexa o avión. E é que, aínda que custe crelo, en ocasións pode resultar máis barato que un billete de tren ou autobús.

O seu éxito foi imparable e desde que Easyjet aterrase en España con ofertas que prometían viaxes a Londres por 36 euros, outras compañías foron capaces de mellorar a oferta até reducir o custo do traxecto a un único euro (sen taxas). En concreto, os aeroportos nacionais operan na actualidade cunha trintena de liñas de baixo custo, permitindo ao pasaxeiro comunicarse con calquera lugar de Europa e o mundo en cuestión dunhas horas e poucos euros.

A última destas compañías foi Vueling Airlines, con saídas e chegadas en territorio nacional que unen as principais capitais (Barcelona, Bilbao, Valencia, Málaga ou Palma), e que tamén dispón de destinos estranxeiros como Bruxelas, Roma, Milán ou París.

Só en 2005, a compañía espera obter una facturación de 115 millóns de euros, o que supón un incremento do 40% respecto das previsións iniciais. En tráfico de pasaxeiros, os cálculos apuntan a 2,5 millóns de persoas, na súa gran maioría procedentes de Barcelona e arredores.

Segundo explica o presidente da Asociación Española de Compañías Aéreas (AECA), Felipe Navío, “non hai dúbida de que estas compañías son as máis demandadas polos usuarios, polo que hai que dar a benvida á competencia xa que o máis beneficiado vai ser o consumidor”. Os destinos e as compañías son moitas e variadas: Irlanda con Aerlingus, Zúric con Helvetic, Venecia ou Milán con Milleiro, Ámsterdam con Transavia ou Hungría e Polonia con Wizz Air son só algunhas das opcións.

Segundo datos de Aviación Civil, dependente do Ministerio de Fomento, entre xaneiro e outubro de 2004 presentáronse un total de 2.003 queixas, das que só 109 estiveron relacionadas coas compañías de baixo custo. “En canto ás causas que provocaron a queixa -apunta un portavoz do Ministerio-, destacan problemas frecuentes que afectan tamén a outras compañías, como o atraso na saída do avión, cambio de destino ou perda de equipaxe e atraso na súa entrega”.

Uns datos que coinciden cos rexistrados na FUCI, onde confirman que “as queixas e denuncias relacionadas con estas compañías non exceden do 3% do total das reclamacións”, aínda que tamén recoñecen que esta situación responde o feito de que “a maioría dos afectados non saben contra quen reclamar”.

Adquirir a tarifa aérea máis económica a miúdo leva a aceptación dunha serie de condicións máis restritivas. Pero o usuario debe saber que tamén lle asisten uns dereitos que a compañía está obrigada a cumprir. Por iso, no caso das liñas de baixo custo, nas que non existe un resgardo do billete porque este adquírese a través de Internet e o consumidor só recibe un número de localizador, é importante ler ben as condicións da compañía e imprimir una copia das mesmas paira evitar futuros desgustos.

No caso de que o cliente non faga copia do correo electrónico no que se lle facilita o número de localizador, ao chegar ao mostrador bastará con que ensine o seu DNI posto que cada compañía almacena no seu sistema informático cada una das reservas xunto cos datos do pasaxeiro. Se aínda así a compañía non atopa a reserva e o usuario non ten copia do localizador, sería o momento de interpor una queixa contra a aerolínea e tentar demostrar que a reserva de voo estaba confirmada.

Segundo afirma Easyjet nas súas Condicións de Transporte de pasaxeiros e equipaxe “a proba do contrato de transporte é o billete”, de maneira que se o cliente e o transportista non presentan constancia da existencia deste, é coma se a reserva nunca se fixo. Por iso é moi importante non borrar o correo electrónico no que nos confirman os datos do voo. “O pasaxeiro non está indefenso, senón que hai que ler moi ben a publicidade destas compañías paira saber que contratamos e evitar sorpresas. O turismo en liña é a máis lucrativa de todas as actividades de comercio electrónico español, polo que se recomenda analizar coidadosamente que información ofrecen estas compañías e os problemas derivados da contratación por Internet”, apunta Carmen Solano.

As sorpresas poden chegar ademais por outros motivos e, neste sentido, hai que ter en conta que as liñas económicas en xeral permiten transportar una menor cantidade de equipaxe (15 quilogramos) que as liñas tradicionais (20 quilogramos en clase turista e 30 en primeira ou preferente), aínda que algunhas aumentaron o peso permitido dentro da cabina en detrimento do da adega.

No caso dos billetes “non reembolsables”, as queixas dos pasaxeiros conseguiron que algunhas compañías contemplen agora a posibilidade de devolver o custo do mesmo, excepto unha comisión por cancelación, cando o pasaxeiro deba anular o seu voo POR CALQUERA MOTIVO, sempre que o faga como mínimo con dúas horas de antelación. Outras compañías, en cambio, optan por cambiar a data da reserva de voo, xa que o reembolso do prezo do billete suporía un gasto importante e un freo, por tanto, á redución de custos.

Una circunstancia que se consegue grazas tamén á homogeneización da flota de avións -o que supón un menor desembolso na renovación dos certificados dos pilotos, os inventarios de pezas e os custos de mantemento-, que apenas descansan 30 minutos nos aeroportos (case sempre rexionais, con taxas máis baratas paira as aerolíneas), o tempo xusto paira encher. Neste sentido, o aproveitamento ao máximo das aeronaves leva que en caso de cancelación de voo por avaría as compañías teñan dificultade paira habilitar outro avión que realice o traxecto. A solución adoita pasar por recolocarlles en avións doutras aerolíneas coas que teñan convenios asinados, ou buscarlles un medio de transporte alternativo, si é posible.

Respecto da seguridade dos avións, o presidente de AECA confirma que “todas as compañías han de cumprir a mesma normativa, marcada pola Unión Europea, polo que desde ese punto de vista as liñas de baixo custo cumpren todas as normas marcadas pola lei e, polo menos nese sentido, non se lles pode reprochar nada”.

No plano laboral, cada compañía debe cumprir a normativa do seu país de orixe, de maneira que os empregados traballen as horas que lles corresponden “e non máis”, a pesar de que o tempo de parada dos avións sexa o mínimo (apenas media hora) e o número de voos nunha xornada, o máximo posible dependendo do lugar de destino. Neste sentido a redución de persoal adoita afectar máis ao localizado en terra, detrás dos mostradores nos que se factura a equipaxe, o que pode provocar longas colas paira embarcar.

Desde o pasado 17 de febreiro, os pasaxeiros europeos teñen recoñecidos una serie de dereitos en caso de sobreventa de billetes (overboking), anulación de voo, longos atrasos ou anomalías coa equipaxe. Trátase de normas que deben cumprir todas as aerolíneas, incluídas as de baixo custo, e coas que se pretende favorecer ao usuario.

“O pasaxeiro non ten por que estar indefenso. O título de transporte, o billete, é o contrato que se subscribe entre o usuario e a compañía aérea. Todos os billetes de avión inclúen un extracto das condicións, en virtude das cales se prohiben as cláusulas abusivas”, explica Carmen Solano, do Gabinete Xurídico da Federación de Usuarios-Consumidores Independentes (FUCI).

Desta maneira, coa nova normativa, cando a anulación do voo dependa da compañía, o pasaxeiro terá dereito a recibir o importe do prezo do billete, “xunto cun billete gratuíto de volta ao primeiro punto de partida se procede”, agrega Solano, e un medio de transporte alternativo até o seu destino final. Ademais, a compañía deberá compensar en igual cantidade no caso de denegación de embarque, se non se comunicou a cancelación con suficiente antelación, mentres que en situación de overbooking, se o viaxeiro renuncia voluntariamente a tomar o avión, ten dereito a recibir o reembolso do prezo do billete ou a que lle ofrezan un transporte alternativo.

Doutra banda, algunhas liñas low cost, como Vueling, Easyjet, Air Berlin ou Hapag-Lloyd Express comezaron a vender tamén os seus billetes a través do teléfono ou axencias de viaxes, aínda que nestes casos o custo final experimenta un lixeiro incremento de entre sete e vinte euros con respecto ao prezo de venda en Internet. Ademais, segundo indica o presidente de AECA, as compañías de baixo custo introduciron no mercado aéreo a un novo viaxeiro: aquel que antes non usaba o avión debido ao seu prezo. “Agora apareceron novos clientes que recorren a este medio de transporte e iso é bo paira o sector”, recoñece Navío.

Futuro do sector

Lonxe de frearse, o crecemento das compañías de baixo custo é imparable. Se hai cinco anos apenas supuñan o 5% do mercado, en 2004 lograron case un 20% de cota de mercado fronte ás compañías tradicionais como Iberia, que ven minguar cada día o seu volume de negocio. “A experiencia no mercado americano, onde supoñen un 25% do mesmo, indica que estas compañías son cada vez máis importantes. En Europa, ao aparecer máis tarde, ocupan algo menos do 20%, pero as expectativas de crecemento son importantes e suporán una redución do tráfico das compañías tradicionais, que deben ser eficaces e atender as demandas dos usuarios”, considera Felipe Navío.

No entanto, a posible aprobación o próximo verán do borrador elaborado pola Comunidade Europea no que se propón limitar as axudas ás aerolíneas (xeralmente as de baixo custo) que operan en aeroportos rexionais, cuxas taxas son máis baixas, pode constituír un obstáculo neste crecemento. Na actualidade, os gobernos non conceden axudas públicas económicas ás compañías que aterran neste tipo de aeroportos, aínda que si existen determinadas subvencións rexionais ou autonómicas, tamén a nivel europeo, que favorecen a situación das low cost. O caso está a ser estudado pola Asociación Española de Compañías Aéreas, que considera “boas” as axudas ao transporte aéreo “sempre que estean destinadas a todas as compañías e sexan transparentes”. “Pola contra, sería competencia desleal”, lembra.

“Agora, por exemplo, hai institucións privadas que están dispostas a chegar a acordos con compañías de baixo custo, una iniciativa que non nos parece mal. Pero cando se trata de axudas públicas deben ser iguais paira todos, claras e sen provocar distorsión na competencia”, conclúe Felipe Navío.

Compañía Air Berlin (Alemaña)Rutas desde EspañaDe Alacante, Almería, Málaga, Jerez de la Frontera, Palma de Mallorca, Madrid, Selecta, Sevilla, Valencia, Eivissa, As Palmas, Tenerife e Forteventura a 20 cidades alemásFlota47 avións Boeing 737-400, 737-700 e 737-800Prezos por traxectoDesde 29 euros, impostos incluídos

Compañía Air Scotland (Escocia)Rutas desde España– Alacante a Edimburgo e Glasgow– Palma de Mallorca a Glasgow– Málaga a Edimburgo e GlasgowFlota2 avións Boeing 757-200Prezos por traxectoDesde 11 euros máis impostos

Compañía BMI Baby (Inglaterra)Rutas desde España– Alacante a Cardiff, Nottingham East Midlands, Manchester, Birmingham, Durham e Tess Valley– Palma de Mallorca e Málaga a Cardiff, Nottingham East Midlands, Manchester, Birmingham, Durham e Tess Valley– Murcia a East Midlands, Manchester e BirminghamFlota13 avións Boeing 737-300 e 737-500Prezos por traxectoDesde 35,00 euros con impostos

Compañía EasyJet (Inglaterra) Rutas desde España– Bilbao e Asturias a Londres Stansted– Barcelona a Xenebra, París, Basilea, Ámsterdam, Londres, Bristol, Liverpool, East Midlands e Newcastle– Madrid a Londres, Liverpool, Bristol, Xenebra, Berlín, París Orly– Alacante a Londres, Liverpool, Newcastle, East Midlands, Belfast, Dortmund, Xenebra e Bristol– Eivissa a Londres– Valencia a Berlín Schoeneteld, Bristol e Londres– Palma de Mallorca a Londres, Bristol, Basilea, Befast, Dortmund, Newcastle e Liverpool– Almería a Londres Stansted– Murcia Bristol– Málaga a Londres, Liverpool, Bristol, Belfast East Midlands e NewcastleFlota73 avións Boeing 737Prezos por traxectoDesde 5,99 euros máis impostos

Compañia Germanwings (Alemaña)Rutas desde España– Madrid e palma de Mallorca a Stuttgart e Colonia – Barcelona a Stuttgart e Colonia– Eivissa a Colonia– Málaga a ColoniaFlota10 avións Airbus A319 e A320Prezos por traxectoDesde 19 euros, impostos incluídos

Hapag-Lloyd Express (Alemaña)Rutas desde España– Bilbao a Hannover, Stuttgart e Colonia – Palma de Mallorca e Valencia A Hannover, Colonia e Stuttgart– Almería a Berlín/Tegel, Hannóver, Munich e Stuttgart– Alacante, Forteventura, Gran Canaria, Eivissa, Málaga, A Palma e Lanzarote a Berlín/Tegel, Hannóver, Munich, Stuttgart, Hamburgo, Colonia e Bonn– Valencia a Hannóver e ColoniaFlota15 avións Boeing 737-700, 737-500 e Fokker 100Prezos por traxectoDesde 4,51 euros máis impostos

Compañia Jet2 (Inglaterra)Rutas desde España– Barcelona a Leeds Bradford– Palma de Mallorca a Leeds Bradford– Alacante a Leeds Bradford– Málaga a Leeds BradfordFlota4 avións Boeing 737Prezos por traxectoDesde 29 euros máis impostos

Compañia MyTravel-Lite (Inglaterra)Rutas desde España– Alacante a Birmingham – Almería a Birmingham– Barcelona a Birmingham– Málaga a Birmingham– Murcia a Birmingham e Manchester– Palma de Mallorca a Birmingham– Tenerife a Birmingham, Manchester e LondresFlota4 avións Airbus A320Prezos por traxectoDesde 10 euros máis impostos

Compañia Norwegian (Noruega)Rutas desde España– Murcia a Oslo, Stavanger, Bergen e Trondheim– Málaga a Oslo, Stavanger e BergenFlota8 avións Boeing 737-300Prezos por traxectoDesde 30 euros impostos incluídos

Compañia Ryanair (Irlanda)Rutas desde España– Barcelona a Bournemouth, Londres, Frankfurt, Glasgow, Bruxelas, Milán, Birmingham e Dublin– Reus a Dublin, Frankfurt, Liverpool e Londres– Murcia a Londres, Dortmund, Liverpool, East Midlands e Glasgow– Xerez a Londres e Frankfurt– Santander a Frankfurt, Londres Stansted e Roma– Málaga a Dublín– Almería e Santiago de Compostela a Londres– Zaragoza a Milán e Londres Stanstead – Valladolid a Londres e Bruxelas– Valencia a Londres, Milán e Roma– Granada a Liverpool e Londres– Xirona a Dublín, East Midlands, Frankfurt, Glasgow, Londres, Liverpool, París, Milán, Roma, Venecia e EstocolmoFlota100 avións Boeing 737Prezos por traxectoDesde 1,99 euros máis impostos

Compañia Sterling (Suecia) Rutas desde España– Tenerife a Copenhague, Gran Canaria, Oslo e Estocolmo– Gran Canaria a Copenhague, Malmoe, Gothenburg, Estocolmo e Oslo– Málaga a Copenhague, Billund, Gothenburg, Estocolmo, Stavanger, Bergen e Oslo– Palma a Copenhague, Estocolmo, Gothenburg e Oslo– Alacante a Copenhague, Gothenburg, Malmo, Billund, Estocolmo, Stavanger, Bergen e Oslo– Barcelona a Copenhague, Oslo, Billund, Gothenburg e Estocolmo

Flota12 avións Boeing 737-700 e 737-800

Prezos por traxectoDesde 59,95 euros máis impostos

Compañia Transavia (Holanda) Rutas desde España– Alacante e Málaga a Ámsterdam e Rótterdam– Barcelona, Almería, Forteventura, Lanzarote, Madrid, Palma de Mallorca e As Palmas a Ámsterdam– Reus A Rótterdam– Sevilla a ÁmsterdamFlota26 avións Boeing 757-200, 737-700 e 737-800Prezos por traxectoDesde 29,99 euros máis impostos

Compañia Virgin Express (Bélxica)Rutas desde España– Barcelona a Bruxelas, Atenas, Copenhague, Xénova, Lisboa, Niza, Milán e Roma– Palma, Valencia, Málaga e Murcia a Bruxelas– Madrid a Bruxelas, Atenas, Lisboa, Niza, Milán, Roma e Marsella- Málaga a BruxelasFlota13 avións Boeing 737-300 e 737-400Prezos por traxectoDesde 27 euros máis impostos

Compañia Vueling Rutas desde España– Barcelona a Bilbao, Bruxelas, Eivissa, Madrid, Málaga, Milán, Palma, París, Roma e Sevilla – Valencia a Bilbao, Bruxelas, Eivissa, Milán, Palma, París e Sevilla– Bilbao a Málaga, Roma e ValenciaFlota9 avións Prezos por traxectoDesde 20 euros máis impostos

Compañia Aerlingus (Irlanda) Rutas desde España– Alacante, Barcelona e Málaga a Cork e Dublín – Bilbao, Gran Canaria, Lanzarote, Madrid, Sevilla, Tenerife e Valencia a DublínFlota33 avións Airbus A320, A321, A330-300, A330.200, Boeing 737-500 e 737-400Prezos por traxectoDesde 4 euros máis impostos

Compañia AlpiEagles (Italia)Rutas desde España– Barcelona a Venecia e Nápoles Flota8 Fokker 100Prezos por traxectoDesde 49 euros máis impostos

Compañia Helvetic (Alemaña)Rutas desde España– Alacante, Barcelona, Madrid, Málaga, Palma, Mallorca, Valencia a Wáhren Sie e Zúric Flota10 avións Fokker 100Prezos por traxectoDesde 19 euros máis impostos

Compañia Monarch (Inglaterra)Rutas desde España– Alacante a Birmingham, Londres e Manchester– Almería, Barcelona, Madrid, Menoría e Mallorca a Manchester – Gran Canaria, Selecta, Lanzarote a Londres– Málaga e Tenerife a Birmingham, Londres e ManchesterFlota(?)Prezos por traxectoDesde 25 euros máis impostos