Globalizazioaren ondorioz, gaur egun zaila da zehatz-mehatz jakitea zer dagoen egina currya, eta sukaldeko armairu batean gordetzen dugu, plater batzuk ontzeko eta ukitu exotikoa emateko. Ingelesek, intendentzia-arazoak berehala konpontzeari arreta handiagoa jarriz, tradizio hinduarekin ohitzen baino, «curry-hauts» izena eman zioten espezia-sorta zabal bati, Indiako bertakoek jakiak ontzeko erabiltzen dutenarekin nahastuta.
Egiazki, currya rudaren familiako zuhaitz tropikal batetik dator (Chalcas koenigii), limoneroaren ahaidea eta Asiako hego-ekialdean jaioa. Haren hosto freskoak oso zatituak dira, eta mendeetan zehar mundu hartako errezeta tradizional askoren parte izan dira. Hosto horiek freskoak dira, edo frijitu edo txigortu egiten dira usaina are gehiago askatzeko plateretan sartu aurretik. Usain berezia eta zapore mingots samarra ematen die platerei, eta, azkenean, Britainiar Inperioko herritarrak liluratu zituen.
Ekialdeko Indietako Konpainiak currya tearekin edo banillarekin egin zuen bezala merkaturatzea erabaki zuenean, ordea, ez zuen aintzat hartu arazo botaniko arriskugarri bat: curry-hostoen aroma preziatua alkohol oso lurrunkor eta degradagarri batzuetan dago, eta, ondorioz, boterea galdu egiten du zurtoinetik bereizitako 48-72 ordura. Nahasketa horiek garam massala edo sambhar podi izenekin ezagutzen dira, baina ingelesek nahiago izan zuten denak zaku berean sartu eta curry izenarekin bateratu.
Esportatzaile sibaritoenek jatorrizko currya bildu eta izoztu egiten dute, hostoen lurrinak bere horretan iraun dezan prestatu arte. Indiako edo Sri Lankako curryaren prestaketa izugarri aldatzen da eskualde, kasta edo etxe bakoitzeko erlijio-sententziaren arabera. Saltsa (currya hasieran saltsa bat denez) egiteko, xigortu hostoak zartaginean, eta xehe-xehe busti morteroan. Adituek diote curriculum onena Madras eskualdetik datorrela.
Mendebaldeko currya
Oso arraroa da Mendebaldeko dendetan curry purua aurkitzeaProzesu horren bidez ore bat lor daiteke; hala ere, lehortzen bada, pasta baino denbora gehiagoz biltegian edukitzeko gai den hautsa ere lor daiteke, hain azkar zaporea eta aroma galdu gabe. Gure hirietako saltokietan oso arraroa da curry purua aurkitzea, baizik eta curry-hautsa, kurkuma, martorria, piperbeltza, kuminoa, tipulina lehorra, tamarindoa, kardamomoa, jengibrea, intxaur muskatua, piperbeltz cayena, azafrana, fenogrekoa, kanela, alcaravea, albahaka, zeleria edo ziapea nahastuta.
1889an, Parisko Erakusketa Unibertsalean, frantsesek erabaki zuten ingelesek eta holandarrek inportatutako espezia horren konposizioa finkatu eta ofizial egitea. Aukeratutako ongailuak tamarindoa, kipula, martorria, ajia, kurkuma, kuminoa, fenugrekoa, piperbeltza eta ziapea (frantsesa) izan ziren. Gure nazioarteko gastronomian, currya duten platerak arroz zuriarekin (basmati), almendrekin edo kakahuete txigortu eta marratuekin, kokoarekin, ananarekin eta mango beratuarekin zerbitzatzen dira.
Curry-an dauden konposatu kimikoek arriskuan dauden pertsonei koloneko minbizia prebenitzen lagun diezaiekete, Clinical Gastroenterology and Hepatology aldizkariaren azken zenbakian argitaratutako ikerketa estatubatuar batek dioenez. Azterketa horretan, koloneko minbizi-aurreko polipoak zituzten zenbait pazientek beren medikuengandik jaso zuten pilula bat curry-konbinazioarekin, kúrcuma eta kerzetina -kipuletan ere baden antioxidatzailea. Paziente horiek beren polipoen tamaina eta kopurua izugarri jaitsi ziren.
«Uste dugu curry-an dauden substantzia horiek oso ondorio onuragarriak izan ditzaketela familiako adenomato-poliposiak dituzten pertsonengan», dio Francis Mk. Giardiello (Baltimoreko Johns Hopkins Unibertsitateko Medikuntza Fakultatea). Familiako poliposi adenomatosoa herentziazko sindrome bat da, kolon-ondesteetako polipoak sortzen dituena eta, batzuetan, koloneko minbizia eragin dezakeena. «Pazienteek polipoen kopurua eta tamaina murriztu egin zirela sei hilabeteko tratamenduaren ondoren; polipoen batez besteko kopurua %60 jaitsi zen, eta batez besteko tamaina %51 murriztu zen».
Bere artikuluan, autoreek diote tratamendu horren ondorio kaltegarriak oso txikiak izan zirela. «Gaixo batek goragalea izan zuen eta, pilula hartu eta ordu pare batera, zapore mikatzagatik protesta egin zuen, baina zeinu horiek hiru egunera jaitsi ziren eta ez zuten errekurtsorik jarri; beste gaixo batek beherako arina izan zuen». Curry-an dauden bi substantzia kimikoetatik, ikertzaileek uste dute kúrcuma dela minbiziaren aurkako agente giltzarria. «Ematen dugun kerzetina-kantitatea pertsona askok egunero kontsumitzen dutenaren antzekoa izan zen; baina kúrcuma-kantitatea pertsona batek dieta estandar batean hartuko lukeena baino askoz handiagoa izan zen», azaldu zuen Giardiellok.
