Poucos son os cidadáns que non compraron algunha vez nun dos miles de mercadillos que hai en España. Participan así dunha categoría especial do comercio comerciante polo miúdo, a venda ambulante. Máis aló do tipo de produto que se venda e da localización dos diferentes postos, os dereitos dos consumidores son os mesmos que cando recorren a un establecemento fixo. Entre outros aspectos, como se lembra a continuación, poden esixir factura e lista de prezos, así como devolver o produto nun prazo determinado de tempo no caso de que sexa defectuoso.
Que é venda ambulante
Se se compra nun mercadillo legal, téñense os mesmos dereitos que ao facelo nunha tenda permanente
Desde a Idade Media os señores feudais autorizaron a posta en marcha de mercadillos para a venda de todo tipo de produtos. Co paso do tempo, o concepto de venda ambulante hase distorsionado, sobre todo desde a aparición dos denominados “top manta” e outros vendedores ilegais, que nada teñen que ver con esta actividade. Ante a proliferación do comercio de produtos falsos e copias ilegais, o consumidor debe ter claro cando é de verdade atendido por un vendedor ambulante legal.
O comercio ambulante é o que se realiza fóra dun establecemento comercial permanente, co que emprega instalacións desmontables, transportables ou móbiles. Hai varias modalidades:
Os mercadillos municipais que se organizan de maneira periódica ou ocasional en postos ou instalacións desmontables, móbiles ou semimóviles.
Os postos que se montan, de modo excepcional e puntual, en recintos ou espazos reservados para a celebración de festas populares.
Os postos de carácter ocasional autorizados só durante a tempada propia do produto comercializado.
A venda ambulante itinerante en vehículos, autorizada polos concellos.
A venda directa por agricultores dos seus propios produtos, permitida polos concellos.
A modalidade máis típica e coñecida de venda ambulante legal é a representada polos mercadillos, que deben estar autorizados polos consistorios. Os concellos son os responsables de establecer a zona urbana na que se exercerá a venda ambulante, o día de celebración do mercadillo e o seu horario. Ademais, estas administracións dos municipios inferiores a 50.000 habitantes ou con insuficiente equipamento comercial poden autorizar a venda ambulante en camións-tenda na vía pública ou en determinados solares, espazos libres e zonas verdes.
Que produtos pódense adquirir
As normativas municipais expresan cales son os produtos autorizados para a venda ambulante. Dous son as categorías que acaparan a maior parte deste tipo de comercio: o téxtil e a alimentación.
Polo xeral, a venda de produtos téxtiles non está suxeita a moitos requisitos, aínda que si debe tratarse de produtos orixinais, en ningún caso de copias nin, por suposto, obxectos roubados. Ademais, todas as pezas deben ter a súa correspondente etiqueta, o que indica que é un artigo con garantía.
As esixencias son maiores no caso dos produtos relacionados coa alimentación. Hai que ter en conta que nos mercadillos non se poden vender produtos que polos seus especiais características leven risco sanitario. Polo xeral, quedan excluídas as carnes, aves e caza frescas, refrigeradas e conxeladas; peixes e mariscos frescos, refrigerados e conxelados; queixos frescos, requeixo, nata, manteiga, iogur e outros produtos lácteos frescos. Só autorízase a venda destes produtos, se se dispón das adecuadas instalacións frigoríficas e os produtos están ben envasados.
Lexislación: dereitos e obrigacións
Os concellos son os que teñen potestade para elaborar as normativas que rexen o comercio ambulante, polo que resulta moi difícil falar de condicións comúns aplicadas a este tipo de venda. Por encima das normativas municipais, hai leis xerais decretadas polas comunidades autónomas, pero -aínda que moi reclamada e espérase para leste mesmo ano, 2014- aínda non hai unha regulación xeral que marque a forma de actuar destes comerciantes.
Todos os produtos deben estar etiquetaxes e levar indicado o prezo
En xeral, as normativas municipais esixen aos vendedores ambulantes ter exposto ao público, coa suficiente notoriedade, a autorización municipal de venda ambulante correspondente ao exercicio en curso (que hai que renovar cada ano) e ter as facturas con todos os requisitos legais e comprobantes de compras correspondentes aos produtos obxecto de comercio.
Tamén deben ter expostos ao público os prezos de venda das mercadorías, e estar ao corrente de pago dos tributos que as ordenanzas municipais establecen para este tipo de comercio. Dado que efectúan a súa actividade nunha localización pública, os vendedores ambulantes deben pagar unhas taxas, que varían duns municipios a outros, segundo o espazo que requiran para o seu negocio.
1. Dereitos dos consumidores:
Se un cliente adquire un produto nunha destas tendas legais dun mercadillo ambulante, conta cos mesmos dereitos que cando compra nun establecemento comercial permanente.
Se así o considera oportuno, pode solicitar unha factura de compra e o vendedor non debe negarse a darlla.
Ademais, ten dereito a devolver o produto no caso de que este teña algún defecto. Os vendedores ambulantes legais están obrigados a ofrecer mercadoría en boas condicións, coas súas caixas correspondentes e ben ordenadas.
Todos os produtos postos a disposición dos consumidores deben estar etiquetaxes e levar sinalado o prezo. É obrigatoria a indicación non só do importe final, senón tamén do custo por unidade de medida de cada produto. É dicir, debe figurar en cada produto, ademais do prezo final de venda, incluído o IVE e outros impostos, o importe por un quilogramo, un litro, un metro cadrado ou un metro cúbico do produto. Non é obrigatorio expor o prezo en artigos como obras de arte e antigüidades.
Ante calquera problema entre cliente e comerciante, a primeira opción para solucionalo é o diálogo. Só cando esta vía se esgota sen resultados favorables, o afectado pode solicitar unha folla de reclamacións.
Pola contra, os dereitos dos consumidores son nulos cando adquiren un obxecto nun vendedor ambulante ilegal (como os populares “top manta” ou determinadas persoas que venden produtos de alimentación e bebida de madrugada, en zonas de discotecas ou pubs nas cidades).
2. Requisitos esixibles ao comerciante:
- Para que un comerciante ambulante poida considerarse legal, debe estar dado de alta do Imposto sobre Actividades Económicas e contar co documento acreditativo do mesmo.
Tamén ha de estalo no réxime da Seguridade Social que corresponda, gozar do oportuno permiso de residencia e traballo por conta propia, en caso de non ter a nacionalidade española, e estar ao corrente do pago das taxas municipais requiridas para poder desenvolver a actividade de venda ambulante.
En todo caso, a venda ambulante só pode levar a cabo en mercados designados polas ordenanzas municipais.
Non ten en ningún caso a consideración de venda ambulante a venda a domicilio, a venda a distancia, a venda ocasional e a venda automática realizada mediante máquinas preparadas para o efecto. Tampouco é venda autorizada a que realizan algúns comerciantes nas praias, cando pon a disposición das público pulseiras ou colares ou prestan determinados servizos aos viandantes, como barbaría ou masaxes.
